Ahmet Şahin Kültür Evi

8 Ekim, 2011

1. Saban

En ilkel tarım aletlerinden biridir. Üç bölümden oluşur. Bölümleri, gövde, tutamak ve demirdir. Toprağa giren demire uç, sabanın ağacına gövde, boyunduruk bağlantısına ok denir. Gövdenin ucuna pabuç gibi ucu sivri bir demir takılır. Demirli kısım toprağı yarar. Gövdeden uzanan kol sabanın tutamağıdır. Tek el, araziye göre çift elle de tutulur. Diğer kol ise öküzlerin koşulduğu boyunduruğu tutar. Boyundurukta öküzleri koşmaya yarayan sağlı sollu iki eğri vardır. Bu eğrilerin ağzı, boyunduruğun yukarı deliğinden geçip eğrinin deliğinden çıkan, zevlelerle kilitlenir.

 

2. Zevle

Boyunduruğa ağaç dalından yapılarak sokulan iki tane sopaya zevle denir. Eğri iki dal parçası olup boyunduruğa üst deliklerinden geçirilir.  Dişbudak ve mundar ağaçtan yapılır. Sağlam dal parçalarıdır. Öküzlerin başları bu iki dal parçası arasına girer ve çift sürme işinde sabanı çeker.

 

3. Eyef

Şimşir ağacından, eğilerek yapılmış, yuvarlak dal parçasıdır. Boyunduruğa kayışla bağlanır. Boyundurukla sabanın birleşme noktasıdır. Çift sürerken hareket bağlantısı sağlar.

 

4. Ezelgiç

Eyefin kayışını tutarak, öküzlerin boyunduruk yardımıyla, sabanı çekmesine yarar.

 

7. Ökçe

Sabanın tutulduğu yerdir. Sabanın ön uç kısmıdır. Ağaçtan yapılmıştır.

 

8. Ok

Sabanın boyundurukla bağlantısını sağlayan uzun, ahşap ağaç parçasıdır.

 

9. Kılıç

Okla sabanı birbirine tutturan ve sağlamlaştıran bir ahşap parçadır. Meşe ağacından yapılır. Dikme adı da verilir.

 

10. Demir

Sabanın toprağa girip toprağı parçaladığı kısmıdır.

 

11. Boyunduruk

Çift süren hayvanların birlikte hareketini sağlamak için boyunlarına geçirilen bir tür ağaç çemberdir. Boyunduruğun hayvanların boynundan çıkmaması için her iki ucundan aşağı doğru, iki çubuk geçirilir.

 

12. Tırmık

Sabanla yarılan toğrağın tohum ekildikten sonra taşını, çöpünü ayıklamak için kullanılan seyrek dişli tarak biçiminde tarım gerecidir.

 

13. Pulluk

Sabana göre daha modern bir çift sürme aletidir. Gövdesi demirden yapılmıştır.. Toprağı ekmeden önce kazmak amacıyla kullanılır. Pulluğu at veya öküz çeker. Alt kısmında toprağı yaran uçlar, arka kısmında onu yürüten kişinin tutucu kısmı vardır.

 

1. Döven

Harman yerinde kullanılır. Önüne at, eşek, öküz koşulur. Katran ağacı ve çam ağacının zarından yapılır. Biçim olarak kızağa benzer. Üst kısmı ayakta durabilmek için düz hazırlanır. Altı keskin çakmak taşlarıyla kaplıdır. Harmana getirilen sapları (harman yapılan ekinler) parçalayarak samana çevirir. Tanelerin başaktan ayrılmasını sağlar. Altına açılan yuvalara çakmak taşı çakılmıştır. Bu taşlar sivri ve parlaktır. Dövenin üzerine binen kişinin ve dövenin ağırlığı sapları parçalar. Dövenin burnu 30 derece yukarı kalkıktır (sapın önünde toplanmaması için). Taşların kırılmaması ve dökülmemesi için döven sapın dışına çıkarılmamalıdır.

 

2. Dirgen

İki veya daha fazla çatallı bir ağacın dalından yapılır. Harmanda sapları atmaya, kaldırmaya yarar. Ucu çatala benzer. Biçilen ekinlerin toplanması ve yayılması işinde de kullanılır.

 

3. Yaba

Harman zamanı, samanı tanesinden ayırmak ve ayıklamak için havaya doğru savurmaya yarayan bir tarım aracıdır. Büyük küreği andırır. Tahtadan yapılır. Saman havaya doğru yabayla savrulur. Saman rüzgâr yardımıyla ayrılır, buğday taneleri dökülür. Beş altı parmaklı bir yapıdadır. Yabanın ağzı, elin parmakları gibi açıktır.

 

4. Kürek

Kar kürümeye, buğday savurmaya, ahırlarda hayvan altlarındaki pisliği almaya yarayan ahşaptan yapılmış araçtır.

 

6. Holos

Nohut, arpa, buğdayın kesmüklerini  elemeye yarar. Daire şeklindedir. İçi 10–15 cm. kadar çukur ve deliklidir. Kenarlarından tutularak sallanır. Mahsuller o delikten geçerek toplanır.

 

7. Galbur (Kalbur)

Ahşap kasnağa ince çekilen, sırım denen derinin istenilen aralıkta gözenek sağlayacak şekilde yerleştirilmesiyle yapılır. Holosda elenen mahsulün tozu ve küçük parçalarını alır. Holosun daha dar deliklisidir. Şekli holosa benzer. Buğday geçmez. Tahıl ve benzeri mahsullerin eleme işinde kullanılır.

 

8. Kağnı

Traktörün olmadığı zamanlarda insan ve yük taşımacılığında kullanılmıştır. Dışları demir çemberle kaplı iki teker üzerine kuruludur. Tekerler deliklidir. Ağaç olan kısımlarda yıpranma olmaması için pise ile sıvanır. İki teker bilek kalınlığında demir bir mille birleştirilir. Gövdesinin yanlarına tarak şeklinde ağaç dalları monte edilir. Öküzler çeker. Harman zamanı biçilen ürünler taşınır.

 

9. Orak

Sapı ağaçtan olup kesici kısmı demirden yapılmıştır. Keskin kısmı yarı çember şeklinde olup ekin biçme işinde kullanılır.

Yorumlar Genel | 2 Yorum »